GENTES ITALIAE
Etruscos Romanis finitimos fuisse iam commemoravimus. Quos prioribus saeculis ad oram Italiae ex ea parte Asiae navis appulisse certum est, quam nos Asiam Міnorem nominamus. Interiores Italiae partes incolebant Sabini, Aequi, Volsci et aliae gentes. Quibuscum per complura saecula Romanis bella erant gerenda. Fortissimi erant ii, qui in summis iugis ante sub maxime arduis montibus Appenninis sedes agrosque deterrimos habebant et venando corpora exercebant. Eos Romanis ipsis cosanguineos simillimosque fuisse apparet. Quam ob rem Romanis erat difficillimum eos subigere.
Italiam inferiorem Romani Magnam Graeciam appellabant, quod Graeci prioribus incolis subactis ibi plurimas urbes condiderant. E quibus urbi Romae proximae erant Cumae et Neapolis. In ea parte Italiae agri potiores erant quam in ceteris partibus. Itaque Cumis et Neapoli prioribus temporibus plures homines habitabant quam Romae. Sed cum Neapolim semper homines omnium nationum venirent, mores ibi deteriores erant quam alibi. Tertio ante aeram nostram saeculo Magna Graecia in Romanorum potestatem redacta est. Tum Romani dominabantur usque ad extremos fines Italiae.